لوکس و لومن، واحد اندازه‌گیری روشنایی لامپ

لومن (Lumen) یا شار نوری واحد اندازه‌گیری «مقدار نور» تابیده از یک منبع نوری (مثلا لامپ) است. لوکس (Lux) شدت نور یا یکای شدت روشنایی آن منبع نوری در محیط یا فضای داخلی است. در علوم نورسنجی، لوکس به عنوان مقیاسی برای سنجش شدت نوری که بوسیله چشم انسان درک می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان ساده‌تر، یک لوکس معادل یک لومن نور است که به یک متر مربع از سطح می‌تابد. پس اگر ۱۰۰۰ لومن نور بر روی یک متر مربع تابیده شود، شدت نوری معادل ۱۰۰۰ لوکس بدست می‌دهد؛ و اگر همان ۱۰۰۰ لومن بر روی ۱۰ متر مربع تابانده شود، شدت روشنایی آن در محیط معادل ۱۰۰ لوکس خواهد شد.

ارتباط میان وات (توان) و لومن:

تعریف ساده وات: وات روشنایی را اندازه نمی‌گیرد، بلکه میزان انرژی الکتریسیته مصرفی مورد نیاز لامپ را مشخص می‌کند.

مثلا لامپ 12 وات، با توانی معادل 12 وات کار می‌کند و لامپ 40 وات، به واسطه اینکه به انرژی و جریان الکتریسیته بیشتری برای کار کردن نیاز دارد، حکماً روشنایی آن هم بیشتر است. لذا می‌توان گفت لومن همیشه تابعی از وات است.

میزان کارایی یک لامپ با نسبت لومن بر وات بیان می‌شود. این عدد نشان دهنده میزان لومن مورد استفاده به ازای هر وات می‌باشد. نسبت تبدیل وات به  لومن برای هر لامپ متفاوت است و به نوع تکنولوژی مورد استفاده یا چیپ LED به کار رفته در لامپ ارتباط دارد. لامپ‌هایی که نسبت W/L (لومن بر وات) آن‌ها کمتر باشد، انرژی کمتری مصرف کرده و نور بیشتری هم تولید می‌کنند.

آنچه چشم انسان می‌بیند با آنچه در واقعیت به عنوان قدرت یک جریان الکتریکی وجود دارد متفاوت است. بر همین اساس تفاوت واحد توان (وات) که میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز یک لامپ است با لومن که میزان روشنایی آن را مشخص می‌کند نشان داده می‌شود. زیرا قدرت روشنایی نور آن چیزی است که چشم انسان می‌بیند و درک می‌کند و کاملا با توان لامپ متفاوت است. بنابراین، این کار اشتباه است که بیشتر ما هنگام خرید لامپ به توان آن بر حسب وات توجه می‌کنیم.

برای مصارف خانگی، لامپ چند لومن مناسب است؟

به ازای هر متر مربع در فضای داخلی منزل مسکونی، ما به 150 الی 250 لومن روشنایی نیاز داریم. برای مثال اگر سالن پذیرایی منزل شما 30 متر مربع باشد، نور متناسب در این فضا معادل 7500 لومن خواهد بود. حال اینکه این 7500 لومن را چگونه و با چند لامپ (در توان‌های متنوع) در محیط انتشار دهید، تصمیمی بر عهده خودتان است. لامپ‌های استوانه‌ای وات بالا (50 وات، 70 وات و 100 وات) معمولاً بهترین گزینه برای تأمین این میزان روشنایی هستند، گرچه می‌توان این 7500 لومن را میان چندین پنل 7 وات هم تقسیم کرد.

در لامپ‌های LED هر وات چند لومن روشنایی دارد؟

معمولاً چیپ‌های LED استفاده شده در لامپ‌های تولید داخل (برند نمانور، دلتا و P.G.T)، با ضریب 80 تا 85 لومن بر وات کار می‌کنند. یعنی برای بدست آوردن لومن یا شار نوری این لامپ‌ها کافی است توان لامپ (با واحد اندازه‌گیری وات) را در عدد 80 یا 85 ضرب کنیم. به این ترتیب شار نوری یک لامپ 12 وات معادل 1020 لومن خواهد بود یا یک لامپ 100 وات معادل 8500 لومن روشنایی تولید می‌کند.